بیت‌کوین چیست و آیا می‌توان به آن لقب مادر ارز دیجیتال را داد؟
بیت‌کوین چیست و چرا این همه مورد استقبال قرار گرفتهاست؟ آیا بیت‌کوین یک پول کاغذی مثل ریال و دلار است یا نوع جدیدی از ارز هست؟ در این مقاله از مجله ارز دیجیتال این موضوع را بیشتر با هم بررسی می‌کنیم.
همه چیز از سال ۲۰۰۸ و انتشار مقاله‌یی که نوعی پول الکترونیک به نام بیت‌کوین در آن معرفی شده‌بود آغاز شد. هویت ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو آغازگر انقلابی بود که سال‌ها بعد به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل شد و اقتصاددانان را به بحث‌های نظری گسترده درباره آن وادار کرد. ارز دیجیتال بیت‌کوین عصر جدیدی را شروع کرده‌بود.
بیت‌کوین (bitcoin) نوعی ارز دیجیتال است که می‌توانید با آن خرید کنید، سفارش آنلاین انجام دهید، به هر کسی که دوست دارید در هر نقطه از جهان پول بفرستید یا حتی آن را به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید.
آینده در دست بیت‌کوین؟!
احتمالا همراه با افزایش قیمت وسوسه‌انگیز ارز دیجیتال، در اخبار و فضای مجازی درباره پادشاه ارز دیجیتال چیزهایی شنیده باشید و در میان گشت‌وگذارتان در سایت‌‌های مختلف با مطالبی تحت عنوان اینکه بیت‌کوین چیست و یا چطور می‌توانید بیت‌کوین رایگان به دست بیاورید، برخورد داشته‌اید.
اما جدا از بحث بیت‌کوین رایگان که به هیچ وجه نقطه شروع جالبی برای آشنا شدن با چنین پدیده بزرگی نیست، در این مطلب قرار است این انقلاب پولی و تکنولوژیکی را بشکافیم و آن را از هر نظر مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید تا در ادامه به سوالاتی که از این ارز دیجیتال در ذهن دارید، پاسخ دهیم.
اگر بخواهیم خیلی خلاصه و مختصر بگوییم، می‌توانیم بیت‌کوین (bitcoin) را به عنوان نوعی پول در شکل دیجیتال تعریف کنیم. این تعریف خیلی ساده است و بسیاری از جنبه‌های آن را نادیده می‌گیرد، اما برای شروع کار کافی به نظر می‌رسد.
بیت‌کوین ارز دیجیتالی است که می‌توانید آن را به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید. به وسیله بیت‌کوین انتقالات ارزی خود را انجام دهید و حتی از فروشگاه‌های آنلاین سفارش دهید. همین کارکردهای مختلف و استفاده‌های متفاوتی که از بیت‌کوین می‌توانید داشته باشید، شاید مهمترین دلیل و بهترین پاسخ به این سوال باشد که چرا باید با این پدیده بیشتر آشنا شوید.
از ارز دیجیتال به عنوان نوعی پول یاد کردیم. پس برای شناخت بهتر آن، ابتدا لازم است که با پول و تاریخچه آن نیز بیشتر آشنا شویم. قبل از آنکه درباره بیت‌کوین بخوانید توصیه می‌کنیم درباره ارز دیجیتال بیشتر بدانید : ارز دیجیتال چیست به زبان ساده
بیت‌کوین چیست و تاریخچه پول
هزاران سال قبل پس از آنکه انسان‌های غارنشین شروع به کشاورزی و دامداری کردند، با چالش‌های جدیدی روبرو شدند. نیاز به غذا و خوراک برای انسان‌های اولیه که اساسی‌ترین نیاز آن‌ها به شمار می‌رود، اغلب با شکار حیوانات و یا استفاده آن‌ها از میوه‌ها و گیاهان رفع می‌شد.
با شروع دامداری و پرورش حیوانات، و از سوی دیگر کشاورزی و کاشت بذر گیاهان خوراکی، محصولاتی که به دست انسان‌ها پرورش و تولید می‌شد نیز افزایش یافت.
با افزایش این محصولات و با توجه به اینکه بسیاری از این مواد غذایی دارای طول عمری بودند که پس از گذشت این زمان فاسد می‌شدند، انسان به مبادله کالابهکالا روی آورد که مقدمه‌ای برای پیدایش پول محسوب می‌شود.
مبادله کالابهکالا
مبادله کالابهکالا مشکلاتی داشت که از جمله آن‌ها می‌شد به سختی حمل کالاهای مورد معاوضه و اختلاف در ارزش آن‌ها اشاره کرد. کشاورزی که می‌خواست از یک دامدار گوسفندی بگیرد، دقیقا نمی‌دانست که در ازای آن باید چند کیسه گندم به او بدهد. همین مشکلات سبب ایجاد ابزار واسطه‌ای به نام پول شد که شکل آن در طول زمان بارها تغییر یافت.
ابزارهای واسطه در مبادله
مردم هر منطقه از کره خاکی از پول‌های مخصوص ناحیه خودشان که اغلب به طور مستقیم از طبیعت به دست آمده بود، استفاده می‌کردند. در برهه‌ای از تاریخ، نمک در بسیاری از مناطق به عنوان ابزار واسطه‌ای که ارزش کالاهای مختلف را مشخص می‌کرد، در برخی مناطق از صدف‌های دریایی و حتی در یک دوره زمانی از پنبه هم به عنوان پول استفاده شد.
اما هر یک از این پول‌ها پس از اینکه منبع سرشاری از آن‌ها کشف می‌شد، بی‌ارزش تلقی شده و کنار گذاشته می‌شدند. چرخه تکامل پول با روی کار آمدن و کنار رفتن انواع پول‌ها ادامه یافت تا اینکه به سکه‌های فلزی طلا و نقره رسید. این فلزات به دلیل دوام، محدود بودن منابع‌شان و اینکه جعل کردن آن‌ها سخت بود، برای بیش از هزار سال به عنوان پول در امپراتوری‌ها و حکومت‌های مختلفی که روی سکه‌ها عکس پادشاهان‌شان حک شده بود، استفاده‌شدند.
پیدایش اسکناس
اما سکه‌های فلزی هم مشکلات خاص خودشان را داشتند، حمل آن‌ها به دلیل وزن سنگین‌شان، چالش متوجه سکه‌های فلزی بود. برای حل مشکل حمل کردن سکه‌های فلزی مراکزی به وجود آمدند که با دریافت سکه‌های فلزی، رسیدها و اسناد کاغذی را به تجار می‌دادند که نشان می‌داد در ازای آن می‌توانند سکه‌های فلزی را تنها با دادن این رسیدها در مراکز دیگر دریافت کنند.
تکامل این رسیدهای کاغذی به چیزی که هم‌اکنون به عنوان اسکناس می‌شناسیم ختم شد. در ابتدا ارزش هر اسکناس توسط مقدار خاصی از فلزات گرانبها تعیین می‌شد اما امروزه دیگر اینطور نیست.
بهتر است بدانید که اسکناس‌های امروزی که با آن‌ها خرید می‌کنید و یا در حساب بانکی نگه می‌دارید، پشتوانه‌ای ندارند و به همین دلیل به آن‌ها پول‌های بدون پشتوانه یا فیات گفته می‌شود.
به عبارتی علت اینکه پول‌های کاغذی امروزی یا اعداد و ارقام دیجیتالی حساب بانکی‌تان ارزشمند هستند، به اعتبار دولتی که آن‌ها را چاپ و عرضه می‌کند برمی‌گردد. اما این ارز دیجیتال در تاریخچه مختصری که از پیدایش و تکامل پول گفتیم چه جایگاهی دارد؟ و اینکه چرا باید آن را ادامه‌دهنده این چرخه دانست؟
بیت‌کوین چیست و چه کسی بیت‌کوین را کنترل می‌کند؟
بیت‌کوین بر خلاف پول‌های امروزی که عرضه و توزیع آن‌ها در اختیار دولت‌هاست، در کنترل هیچ فرد، گروه و یا سازمان خاصی نیست. افرادی که وارد شبکه این ارز دیجیتال می‌شوند، باید قوانین مربوط به شبکه را بپذیرند. این قوانین به صورت کدهای برنامه‌نویسی است که در اینترنت توسط همه قابل مشاهده است.
بیت‌کوین توسط هیچ فرد یا گروه خاصی کنترل نمی‌شود.
گروه‌های مختلفی در شبکه بیت‌کوین حضور دارند که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به استخراج‌کنندگان (همان افرادی که احتمالا عکس آن‌ها را با بیل و کلنگ دیده‌باشید که در اصل هیچ شباهتی هم به این عکس‌ها ندارند!)، توسعه‌دهندگان (برنامه‌نویسانی که مسئولیت بهبود نرم‌افزار بیت‌کوین را به صورت داوطلبانه بر عهده گرفته‌اند) و نودهای شبکه (دستگاه‌هایی که به شبکه متصل شده‌اند) اشاره‌کرد.
هر یک از این گروه‌ها وظیفه خاصی در شبکه بر عهده دارد؛ برای مثال استخراج‌کنندگان یا ماینرها کار تایید انتقال بیت‌کوین‌ها که به آن تراکنش هم گفته‌می‌شود، را در شبکه انجام می‌دهند.
یا توسعه‌دهندگان به صورت داوطلبانه مسئول ارتقای نرم‌افزار بیت‌کوین و قابلیت‌های آن هستند. نودها هم تاریخچه تراکنش‌هایی که در شبکه انجام می‌شوند را در هاردهای خود ذخیره و نگهداری می‌کنند.
بیت‌کوین در واقع تحت کنترل هیچ یک از این گروه‌ها، دولت‌ها یا افراد خاص دیگر نیست و همکاری گروه‌های مختلف حاضر در شبکه بیت‌کوین، موجب تداوم حیات و رشد آن می‌شوند. اما چرا باید چنین سیستم پیچیده‌ای وجود داشته باشد؟ بانک‌ها و سیستم‌های مالی سنتی چه مشکلی دارند که ما را به سمت استفاده از بیت‌کوین سوق می‌دهند؟
بیت‌کوین چیست چه هدفی دارد؟
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت‌کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است. از همین جهت آن را می‌توان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست.
بیت‌کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژه‌ای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوین ها خواهند بود.
از سوی دیگر پول‌های دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بوده‌اند که «دوبار خرج کردن» نام دارد. این مشکل در اسکناس‌های کاغذی و پول‌های فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمی‌توانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کرده‌اید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید.
اما در دنیای دیجیتال که همه چیز را به سادگی یک کلیک کردن می‌توانید کپی کنید، جلوگیری از دوبار خرج کردن اهمیت دارد. اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما می‌توانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام داده‌اید.
به خاطر همین هم تا قبل از حضور ارز دیجیتال همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودی‌های اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد.
اما با پیدایش این ارز دیجیتال وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و بررسی تراکنش‌ها توسط تمام اعضای شبکه انجام می‌شود. پس دیگر هدف مهم بیت‌کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر است.
بیت‌کوین چیست و چه کسی آن را ساخته‌است؟
بیت‌کوین اواخر سال ۲۰۰۸ متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال ۲۰۰۸ و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته‌باشید. در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقاله‌ای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی صحبت کرده‌بود.
ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از آن به عنوان وایت پِیپِر هم یاد می‌کنند، بیت‌کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده‌بود.
سازنده بیت‌کوین فرد یا گروه ناشناسی تحت نام مستعار ساتوشی ناکاموتو است
پس از گذشت چند ماه، در ابتدای سال ۲۰۰۹ شبکه بیت‌کوین کار خود را آغاز کرد. ساتوشی ناکاموتو در سال‌های ابتدایی در پروژه حضور داشت و نواقص آن را به همراه توسعه‌دهندگان دیگری که به پروژه می‌پیوستند، برطرف می‌کرد تا اینکه اواخر سال ۲۰۱۰ ناپدید شد.
تاکنون پس از گذشت بیش از ۱۰ سال از ایجاد بیت‌کوین، هنوز هویت ساتوشی ناکاموتو مشخص نشده است. ساتوشی ناکاموتو می‌تواند یک فرد، یک گروه برنامه‌نویس و یا حتی یک سازمان مخفی دولتی باشد.
فرضیه‌هایی بسیار زیادی درباره هویت ساتوشی ناکاموتو وجود دارد که در کنار آن مدعیان بسیار بیشتری هم خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی کرده‌اند. با این حال هیچ کدام از آن‌ها مدارک کافی برای اثبات ادعایشان ندارند.
بیت‌کوین چیست و چرا ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه داشت؟
ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه‌داشت و برای این کار احتمالا دلایل محکمی هم داشته‌است. یکی از دلایل احتمالی، در خطر بودن جان ساتوشی ناکاموتو به دلیل ساخت بیت‌کوین است.
همانطور که در ادامه به بیان ویژگی‌های بیت‌کوین خواهیم پرداخت، این نوآوری اقتصادی توانایی کنار زدن بانک‌های بزرگ و موسسات مالی را دارد و به همین دلیل از همان ابتدا دشمنان زیادی می‌توانسته داشته‌باشد. در صورت مشخص بودن هویت خالق بیت‌کوین، امکان دستگیری و روبرو شدن با خطرات مختلف می‌توانست گریبان‌گیر فرد یا گروه سازنده آن شود.
از سوی دیگر گفته‌شد که بیت‌کوین تحت کنترل هیچکس نیست. این ویژگی که از آن به عنوان غیرمتمرکز بودن یاد می‌شود و در ادامه به طور کامل درباره آن صحبت خواهیم‌کرد، در یکی از ایمیل‌های به جا مانده از ساتوشی ناکاموتو، آمده است که تنها زمانی تحقق می‌یابد که هویتش را مخفی نگه‌دارد.
در صورتی که هویت سازنده بیت‌کوین ناشناس نبود، در این صورت عقاید و نظرات ساتوشی ناکاموتو می‌توانست طی روند توسعه شبکه تاثیر بسیار زیادی بر روی آن داشته‌باشد و آن را از حالت غیرمتمرکز بودن خارج کند.
بیت‌کوین چیست و آیا بیت‌کوین توسط آژانس امنیت ملی آمریکا ساخته شده‌است؟
یکی از فرضیه‌های بحث‌برانگیز درباره هویت سازنده پادشاه ارز دیجیتال، به دولت آمریکا برمی‌گردد. طبق این فرضیه بیت‌کوین یک پروژه آزمایشی است که توسط NSA به وجود آمده‌است تا با آماده کردن فضای موجود، ارز دیجیتالی را بعدا روی کار آورد که کاملا توسط دولت آمریکا کنترل می‌شود. حتی یکی از بنیان‌گذاران شرکت امنیتی کسپرسکی نیز این فرضیه را تکرار کرده‌بود. اما این مسئله تا چه حد می‌تواند صحت داشته‌باشد؟
هویت ساتوشی ناکاموتو هنوز نامشخص است
در بخش‌های زیادی از رمزنگاری بیت‌کوین، از توابعی استفاده‌شده که توسط NSA طراحی شده‌اند. همچنین ساتوشی ناکاموتو کسی است که احتمال می‌رود بیش از یک میلیون سکه بیت‌کوین داشته باشد.
برای همین اگر فرد شکاکی باشید که به تئوری‌های توطئه نیز علاقمندید، احتمالا این فرضیه را باور می‌کنید. اما باید بدانید بدترین کاری که NSA می‌توانسته انجام دهد، ساختن یک ارز دیجیتال بوده که کنترل آن توسط هیچکس ممکن نیست!
از سوی دیگر اینکه ساتوشی ناکاموتو چه کسی بوده، نباید مسئله بسیار مهمی باشد چرا که همه می‌توانند کدهای نرم‌افزار بیت‌کوین را مشاهده کنند و قوانین آن برای همه آشکار است. کسانی هم که بخواهند از این قوانین تخطی کنند، شبکه جلوی فعالیت آن‌ها را می‌گیرد.
پشتوانه بیت‌کوین چیست؟
حتما این سوال برای شما هم پیش آمده که پشتوانه بیت‌کوین چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ چیز؛ بیت‌کوین پشتوانه‌ای ندارد! با اینکه پشتوانه می‌تواند یک واژه غلط‌‌انداز باشد اما یک سوال، پول‌هایی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنید و ارزهایی مانند دلار و یورو به نظرتان چه پشتوانه‌ای دارند؟ پاسخ این سوال هم همان هیچ چیز است.
بیت‌کوین مانند پول‌های امروزی توسط فلزات گرانبهایی مثل طلا یا کالاهای قابل مبادله، پشتوانه‌سازی نشده است. ارزش بنیادین بیت‌کوین و ارزهای بی‌پشتوانه از اعتماد مردمی ناشی می‌شود که به ارزشمند بودن آن‌ها اعتقاد دارند. همانطور که شما این موضوع را باور دارید که می‌توانید اسکناس‌هایتان را به مغازه بدهید و اجناس مورد نیازتان را بخرید، مغازه‌دار نیز به همین ترتیب می‌داند که با دادن این اسکناس‌ها می‌تواند کالاهای مورد نیازش را بخرد، این اسکناس‌ها به این ترتیب در جامعه دست‌به‌دست می‌شوند.
بیت‌کوین همانند ارزهای رایج پشتوانه‌ای ندارد و ارزش آن براساس اعتماد مردم به دست آمده‌است.
اما از سوی دیگر با نگاه به کاربرد بیت‌کوین در دنیای امروز می‌توان دریافت که بیشتر مردم برای سرمایه‌گذاری بیت‌کوین می‌خرند و نه برای استفاده از آن در پرداخت‌هایشان.
برای همین هم دیدگاه دیگری به وجود آمده که طبق آن بیت‌کوین علاوه بر اینکه می‌تواند نقش یک پول را ایفا کند، می‌تواند به عنوان یک دارایی هم مورد استفاده قرار بگیرد؛ دارایی‌یی که می‌تواند ارزش خود را در طول زمان حفظ کند.
برای نمونه ارزش طلا در برابر کالاهای اساسی مثل خوراک و پوشاک در طول زمان یک نسبت تقریبا ثابت بوده‌است. بر همین اساس می‌توان بیت‌کوین را هم با توجه به ویژگی‌هایی که در ادامه به طور کامل معرفی می‌کنیم، یک دارایی در نظر گرفت. اما بیت‌کوین چگونه ارزش‌گذاری می‌شود و چه کسی قیمت بیت‌کوین را تعیین می‌کند؟
بیت‌کوین چیست و چگونه ارزش گذاری می‌شود؟
ارزش بیت کوین توسط فرد یا گروه خاصی تعیین نمی‌شود. همانطور که قیمت طلا در بازارهای جهانی براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، قیمت بیت کوین نیز در صرافی‌ها و کارگزاری‌ها بر اساس دو عامل اصلی عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. در صورتی که نیروی عرضه در بازار بیشتر از تقاضا باشد، قیمت‌ها در جهت نزولی و کاهش یافتن حرکت خواهند کرد تا زمانی که دوباره میزان تقاضا برابر با عرضه شود.
از سوی دیگر این ارز دیجیتال را می‌توان دارای یک ارزش بنیادین نیز دانست که مقدار آن با توجه به وضعیت شبکه‌اش و هزینه‌ای که ماینرها برای استخراج یک واحد از آن صرف می‌کنند، به دست می‌آید. با وجود شیوه‌های ارزش‌گذاری مختلف، در نهایت قیمت بیت‌کوین توسط عرضه‌ای که می‌تواند از سوی استخراج‌کنندگان باشد و یا تقاضایی که از سوی سرمایه‌گذاران شکل گرفتهاست، تعیین می‌شود.
بیت‌کوین چیست و چه ارزشی دارد؟
انتقال بیت‌کوین و خرج کردن آن هیچگونه نیازی به کسب اجازه از بانک‌ها یا هر نهاد دیگری ندارد. از سوی دیگر شاید شنیده باشید که بیت‌کوین پول خلافکاران است و برای ناشناس ماندن در فعالیت‌های مجرمانه از آن استفاده می‌شود.
اما جدا از خصوصیات اشتباهی که روزنامه‌ها، اخبار و رسانه‌ها به بیت‌کوین نسبت داده‌اند، این ارز دیجیتال ویژگی‌هایی دارد که سبب تمایز آن نسبت به سایر پول‌های فیزیکی و دیجیتال شده است. ویژگی‌های اساسی و مهم بیت‌کوین در ادامه شرح داده شده‌است:
هیچکس در راس قدرت شبکه نیست
شاید بهتر است برای درک ویژگی غیرمتمرکز بودن، ابتدا با متمرکز بودن آشنا شوید و تاثیرات وجود یک سیستم متمرکز در نظام پولی و مالی را بهتر بشناسید.
متمرکز بودن به این معنی است که هنگام مراجعه شما به بانک، سیستم پرداختی می‌تواند از کار افتاده باشد (به درست یا غلط!) و شما برای انجام امور بانکی‌تان ساعت‌ها معطل شوید.
سیستم متمرکز
سیستم متمرکز به معنی کنترلی است که دولت‌ها بر روی پول دارند. آثار زیان‌بار چنین کنترلی مانند تورم‌ها و بی‌ارزش شدن پول بر کسی پوشیده نیست. سیستم متمرکز یعنی بانک‌ها می‌توانند حساب شما را بدون اینکه خبردار شوید ببندند. و در نهایت متمرکزبودنِ نظام پولی یعنی اینکه یک کشور قدرت تحریم و خارج کردن کشور دیگری را از چرخه انتقالات مالی داشته‌باشد.
اما مهمترین مشخصه بیت‌کوین غیرمتمرکز بودن آن است. همانطور که گفته‌شد بیت‌کوین توسط هیچ فرد حقیقی، گروه، سازمان، بانک و یا هیچ دولتی کنترل نمی‌شود.
سیستم غیرمتمرکز
ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین به این معنی است که قدرت در شبکه بین افراد توزیع شده است. این قدرت می‌تواند همان قدرت خلق و توزیع پول باشد که از دست بانک‌ها خارج شده و به مردم برگشته است.
بر همین اساس اعتمادی که شما به طرف‌های سوم و واسطه‌هایی مانند بانک‌ها در انتقال پول داشتید هم بین تمامی افرادی که بر تراکنش‌ها نظارت می‌کنند توزیع می‌شود و به اصطلاح شما به یک سیستم اعتماد می‌کنید؛ سیستمی که قوانین‌اش به صورت شفاف در کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌ای نگاشته‌شده و به صورت داوطلبانه می‌توانید از آن استفاده کنید.
ویژگی غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین باعث شد تا در ابتدا افرادی که ضعف سیستم‌های مالی را در فاجعه مالی سال ۲۰۰۸ درک کرده بودند، به سمت این فناوری گرایش پیدا کنند. قدرتی که بانک‌ها در کنترل و عرضه پول پیدا کرده‌بودند و تورمی که به سبب آن ایجاد شد، یکی از دلایل پیدایش بیت‌کوین بود.
تعداد بیت‌کوین محدود است
دولت‌ها و بانک‌های مرکزی این قدرت را دارند که به صورت نامحدود پول چاپ کنند و با این کار ارزش پول‌های ملی خود را کم کنند. در شبکه بیت‌کوین با اینکه همه افراد می‌توانند در خلق واحدهای پولی جدید مشارکت کنند. اما تعداد کل سکه‌هایی که می‌تواند ساخته شود محدود به ۲۱ میلیون واحد است.
محدود بودن این تعداد یکی از همان قوانینی است که در کدهای شبکه نوشته شده است. از مجموعه قوانین شبکه با عنوان پروتکل هم یاد می‌شود. بیت‌کوین های جدید طی فرایندی که استخراج یا ماین کردن نام دارد، تولید شده و در شبکه آزاد می‌شوند.
این فرایند را شاید در عکس‌هایی از معدن‌کاران خسته‌ای دیده باشید که با بیل و کلنگ به جان سنگ‌های معدن افتاده‌اند و از دل آن‌ها سکه‌های با نشان B یا همان بیت‌کوین خارج می‌کنند. اما این فرایند با آنچه در این عکس‌ها نشان داده می‌شود کاملا متفاوت است و در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.
استخراج بیت‌کوین‌ها در دوره‌های زمانی مشخصی کاهش می‌یابد و به همین خاطر استخراج واحدهای جدید رفته رفته سخت‌تر می‌شود. یکی از دلایل عمده‌ای که موجب ارزشمند شدن آن در طول زمان و یا به عبارت دیگر بالا رفتن قیمت آن شده، ویژگی محدود بودن آن است.
استخراج یا ماینینگ تنها با استفاده از دستگاه‌های مخصوصی به نام ای‌سیک انجام می‌شود. با لپتاپ هرگز این کار را انجام ندهید!
این ویژگی که موجب کمیابی بیت‌کوین می‌شود، در برابر خاصیت تورمی پول‌های امروزی قرار دارد که ارزش آن‌ها در طول زمان به تدریج کاهش می‌یابد. البته محدود بودن تعداد بیت‌کوین ها باعث شده تا از آن به عنوان ابزاری که توانایی ذخیره ارزش در طول زمان را دارد نیز یاد شود. علاقه سرمایه‌گذاران به خرید بیت‌کوین و نسبت دادن القابی مانند طلای دیجیتال به آن، گواه این موضوع هستند.
تراکنش‌ها نیمه ناشناس هستند
در سیستم‌های پرداخت الکترونیکی و بانکی، مشتریان معمولا نیاز به ثبت نام یا افتتاح حساب با مشخصات شناسایی خود دارند. اما در بیت‌کوین قضیه متفاوت است و ساخت حساب یا بهتر است بگوییم آدرس کیف پول جدید، تنها در چند ثانیه می‌تواند انجام شود.
در این شبکه از شما اطلاعات هویتی، کد ملی و مشخصاتی از این قبیل درخواست نمی‌شود اما این موضوع نباید شما را به اشتباه بیاندازد که بیت‌کوین یک سیستم ناشناس است و فعالیت شما پنهانی خواهد بود.
با اینکه شما هر دقیقه می‌توانید تعداد بسیار زیادی آدرس بسازید و به آن‌ها بیت‌کوین بفرستید، اما باید بدانید که این تراکنش‌ها ناشناس نیستند. در واقع بهتر است بگوییم که تراکنش‌های بیت‌کوین نیمه ناشناس (چیزی مابین ناشناس و شناس) هستند.
تراکنش‌های بیت‌کوین شفاف هستند و هر تراکنشی که در شبکه انجام شده باشد، توسط همه قابل مشاهده است. یعنی هرکس که بخواهد می‌تواند یک تراکنش را پیگیری کند، اما نه به این معنی که اطلاعات هویتی افراد مشخص شود و تنها می‌توان آدرس‌ها را به همراه دریافتی و ارسالی‌هایشان مشاهده کرد.
با این حال صرافی‌های ارز دیجیتال که خرید و فروش بیت‌کوین عمدتا در آن‌ها انجام می‌شود، برای جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و مسائلی مانند پولشویی اقدام به احراز هویت از کاربران خود می‌کنند تا در صورت بروز هرگونه جرم با سکه‌های خریداری یا فروخته شده، بتوان آن را از طریق مراجع قانونی پیگیری کرد. برای همین هم، بیت‌کوین ابزار مناسبی برای فعالیت‌های مجرمانه نیست و تراکنش‌ها قابل پیگیری هستند.
تراکنش‌ها غیرقابل برگشت هستند
فرض کنید قصد دارید مبلغی را به دوست‌تان ارسال کنید و برای این کار به عابربانک مراجعه می‌کنید. پس از وارد کردن مبلغ و شماره کارت دوست‌تان، بدون آنکه مشخصات فرد گیرنده را دوباره بخوانید انتقال را نهایی می‌کنید.
اما این انتقال به مقصد دیگری انجام شده و شماره کارت دوست‌تان را اشتباه وارد کرده‌اید. پس از مراجعه به بانک، پیگیری تراکنش اشتباه و در برخی موارد مراجعه به نهادهای قضایی، شما در نهایت می‌توانید پول خود را پس بگیرید.
اما در مورد بیت‌کوین قضیه فرق می‌کند. پولی که به آدرس اشتباهی فرستاده شده باشد، قابل برگشت نیست و باید با آن خداحافظی کنید. زمانی که یک تراکنش در بیت‌کوین ثبت و تایید می‌شود، به تمامی اعضای حاضر در شبکه ارسال می‌شود و دیگر تغییر دادن آن امکان‌پذیر نیست.
شاید این خاصیت در ابتدا یک ویژگی منفی به نظر برسد اما فراموش نکنیم که یکی از دلایل غیرمتمرکز بودن بیت‌کوین، کنترل نشدن آن توسط یک گروه خاص است. بانک‌ها در سیستم‌های مالی فعلی همان گروه‌های خاصی هستند که قدرت دستکاری تراکنش‌ها را دارند.
جالب است بدانید که تاکنون بیت‌کوین‌های بسیاری به دلیل وارد کردن آدرس اشتباهی یا فراموش کردن کلیدهای خصوصی‌شان، از دست رفته‌اند و دسترسی به آن‌ها امکان‌پذیر نیست.
قابل جعل کردن نیست
بیت‌کوین غیرقابل جعل است. همانطور که اشاره شد تعداد کل واحدها محدود به ۲۱ میلیون واحد است و از طرفی هم کسی نمی‌تواند تراکنش ساختگی در شبکه ایجاد کند و بیت‌کوین خارج از قوانین موجود وارد شبکه کند و یا بیت‌کوین های افراد دیگر را با این کار بدزدد.
اساس غیرقابل جعل بودن بیت‌کوین به خاطر تکنیک‌های رمزنگاری است که در آن استفاده شده است. در صورتی که بیت‌کوین فایل دیجیتالی بود که تنها با کپی کردن آن می‌توانستید هر تعدادی که می‌خواهید واحد جدید بسازید.
این سیستم قابل جعل بود؛ اما استفاده از ترفندهایی مانند کلید خصوصی و کلید عمومی، باعث شده تا چیزی به نام بیت‌کوین تقلبی وجود نداشته باشد.
حمل و جابجایی آن از طلا و پول‌های فیزیکی آسان‌تر است
یکی از ویژگی‌های برتر بیت‌کوین نسبت به نسل‌های قدیمی پول مانند طلا، حمل آسان آن بدون توجه به مقدار مبلغ موردنظر است. در گذشته برای حمل مبالغ سنگین، تجار باید کیسه‌های پر از سکه‌های طلا را بر چهارپایان سوار می‌کردند که البته این کار خطرات خاص خودش را نیز داشت و ممکن بود در میانه مسیر، راهزن‌ها دستبرد بزنند. اما با بیت‌کوین هر میزان و مبلغی را می‌توانید تنها با یادداشت رشته عبارت‌هایی که کلید خصوصی نام دارد، جابجا کنید.
نگهداری بیت‌کوین با نرم‌افزار یا سخت‌افزارهایی که کیف پول نام دارند، انجام می‌شود.
البته با توجه به کیف پول‌هایی که برای بیت‌کوین وجود دارد، آن را می‌توان در سخت‌افزارهای شبیه به فلش درایو که امنیت بیشتری هم نسبت به یک تکه کاغذ می‌تواند داشته باشد، حمل کرد. کیف پول به سخت‌افزار یا نرم‌افزارهایی گفته می‌شود که برای نگهداری بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال کاربرد دارند.
بیت‌کوین چیست و چگونه کار می‌کند؟
تا به اینجای کار درباره اینکه بیت‌کوین چیست، برای چه هدفی ساخته شده و چه ویژگی‌هایی دارد صحبت کردیم. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت که بیت‌کوین چگونه کار می‌کند و قابلیت‌های ویژه‌ای که گفته شد چگونه در این سیستم پیاده‌سازی شده‌اند.
داده‌های مربوط به تراکنش یا همان انتقال بیت‌کوین، نوعی اطلاعات به حساب می‌آیند که تمامی افراد در شبکه آن‌ها را نگهداری می‌کنند. بهتر است به جای کلمه افراد مشارکت‌کننده در شبکه از واژه نود (node) یا گره که به معنی دستگاه‌های متصل به شبکه است، استفاده کنیم؛ چرا که هر فرد می‌تواند از چندین دستگاه برای اتصال به شبکه استفاده کند و هر یک از آن‌ها موجودیتی جداگانه از دید شبکه داشته باشند.
بلاکچین چیست؟
نگهداری توزیع شده اطلاعات تراکنش‌ها در بیت‌کوین، به وسیله فناوری بلاکچین ممکن شده‌است. بلاکچین به زبان ساده، یک دفترچه یادداشت دیجیتال است که اطلاعات آن به صورت غیرقابل تغییر بین همه نودها توزیع شده‌است.
بلاکچین مفهومی گسترده‌تر از بیت‌کوین است که می‌تواند کاربردهای دیگری هم داشته‌باشد. اگر بخواهیم خیلی ساده این تفاوت را نشان بدهیم، بلاکچین را می‌توانیم به اینترنت و بیت‌کوین را به موتور جستجوی معروفی مانند گوگل تشبیه کنیم.
به دلیل وجود بلاکچین، نودها تاریخچه‌ی تراکنش را پیش خود نگه می‌دارند. زمانی که یکی از آن‌ها بخواهد مقداری بیت‌کوین به دیگری بفرستد، با ارسال درخواست خود در قالب تراکنش، نودها دفترچه‌های دیجیتالی‌شان را ورق می‌زنند و موجودی فرستنده را به دست می‌آورند تا از امکان‌پذیر بودن انجام این تراکنش اطمینان حاصل کنند.
دفترچه دیجیتالی نودها از برگه‌هایی تشکیل شده که در بلاکچین آن‌ها را با نام بلاک می‌شناسیم و درون آن‌ها اطلاعات و داده‌ها قرار می‌گیرند. در صورتی که تراکنش با قوانین شبکه مغایرتی نداشته‌باشد، تراکنش معتبر شناخته‌می‌شود و همانند خط تولیدی یک کارخانه منتظر وارد شدن به مرحله بعدی، یعنی فرایند تایید تراکنش می‌شود.
درباره بلاکچین در مقاله ی قبلی مجله ارز دیجیتال درباره این موضوع بیشتر صحبت کردیم : بلاکچین چیست ؟
تراکنش‌ها چگونه انجام می‌شوند؟
تراکنش‌ها پس از آنکه توسط نودها معتبر شناخته شدند، در محلی به نام مِم‌پول (mempool) منتظر می‌مانند تا فرایند تایید شدن را طی کنند. برای درک بهتر چگونگی کار کردن تراکنش‌ها در شبکه بیت‌کوین بهتر است آن را با یک مثال توضیح دهیم.
مم‌‌پول را می‌توانیم ایستگاه اتوبوسی فرض کنیم که مسافرانش (یا همان تراکنش‌ها) منتظر آمدن اتوبوس هستند تا آن‌ها را به مقصد برسانند (تایید کنند).
رانندگان اتوبوس همان ماینرها یا استخراج‌کنندگان هستند که پس از وارد شدن به ایستگاه، تا جایی که می‌توانند اتوبوس خود را از این مسافران پر می‌کنند. اتوبوس‌ها نیز در این مثال نقش بلاک‌ها را در شبکه بیت‌کوین دارند.
البته این مثال را باید کمی تغییر دهیم تا شرایط واقعی شبکه را نشان دهد. یک مسافر می‌تواند به طور همزمان در چند اتوبوس نشسته باشد و قوانین فیزیکی دنیای ما در این مثال برای او صادق نیست!
چرا که یک تراکنش نیز می‌تواند توسط چندین ماینر انتخاب شود و در بلاک هر یک از آن‌ها قرار بگیرد. مسافرین هم‌اکنون در اتوبوس‌ها نشسته‌اند و منتظرند که رانندگان حرکت خود را به سمت یک مقصد نهایی آغاز کنند. این مقصد نیز در واقع همان تایید شدن تراکنش است.
مسابقه ماینینگ یا استخراج
با آغاز مسابقه‌ای که ماینینگ یا استخراج نام دارد، رانندگان اتوبوس تلاش می‌کنند که سریعتر از بقیه، تراکنش‌هایشان را به مقصد برسانند؛ زیرا راننده اولی که موفق به انجام این کار شود، پاداش خوبی از شرکت واحد اتوبوسرانی (شبکه) دریافت خواهد کرد.
ماینرها پس از انتخاب تراکنش و قرار دادن آن در بلاک هایشان، در رقابتی که استخراج نام دارد و لازمه‌اش مصرف انرژی و صرف توان پردازشی است، مشغول حل کردن معمای ریاضی بلاک می‌شوند.
این معمای ریاضی از کنار هم گذاشتن تراکنش‌ها و عبور آن‌ها از فرایند‌های رمزنگاری به نام توابع هش، به وجود می‌آید. حل کردن این معماها کار دشواری است که با سخت‌افزارهای کامپیوتری و دستگاه‌های مخصوصی که ماینر یا ای‌سیک نام دارند، انجام می‌شود. یافتن پاسخ این مسائل ریاضی در نهایت به تایید شدن تراکنش‌های قرار گرفته در آن بلاک منجر می‌شود.
پس از یافتن معمای ریاضی، بلاک مورد نظر در کنار سایر بلاک‌هایی که پیش از این حل شده‌اند، با یک ترتیب زمانی قرار می گیرد. این بلاک ها زنجیره‌ای به هم پیوسته از بلاک‌ها را شکل می‌دهند، و در واقع مفهوم بلاکچین یا زنجیره بلاک‌ها را نشان می‌دهد.
به فرایند تایید تراکنش به وسیله یافتن معمای ریاضی، فرایند اثبات کار (Proof of Work) نیز گفته می‌شود. اما ماینرها برای انجام تمام این کارها که شامل تهیه سخت‌افزارهای مخصوص و مصرف برق است، به یک انگیزه نیاز دارند. چه انگیزه‌ای ماینرها را به فعالیت در شبکه وا می‌دارد؟
بیت‌کوین از کجا میاد؟
پاسخ این سوال که بیت‌کوین ها توسط چه کسی ساخته می‌شوند با اینکه انگیزه ماینرها برای فعالیت در شبکه چیست، یکی است. اولین استخراج‌کننده‌ای که در شبکه زودتر از بقیه موفق شود معمای ریاضی بلاک را پیدا کند، پاداشی معادل واحدهای پولی خود شبکه یعنی همان بیت‌کوین دریافت می‌کند. این پاداش برای ماینرها از دو منبع اساسی تامین می‌شود:
- کارمزد یا هزینه تراکنش‌ها که توسط کاربران مشخص شده است.
- پاداش بلاک که پس از حل بلاک، به استخراج‌کننده برنده تعلق می‌گیرد.
تراکنش‌های بیت‌کوین رایگان نیستند و کاربران برای جلب توجه ماینرها برای تایید کردن تراکنش‌هایشان، باید مبلغ مشخصی را به عنوان هزینه و کارمزد آن تعیین کنند. ماینرها نیز به طور منطقی به انتخاب تراکنش‌هایی علاقه نشان می‌دهند که کارمزدشان نسبت به بقیه بالاتر است.
استخراج یا ماینینگ آنطور که برخی فکر می‌کنند هم بی‌دردسر نیست!
پس یافتن پاسخ بلاک‌ها، منجر به آزاد شدن تعدادی بیت‌کوین در شبکه می‌شود. زمان حدودی اضافه شدن هر بلاک به شبکه نیز حدود ۱۰ دقیقه است. از طرفی پس از دوره‌های زمانی حدودا ۴ ساله، تعداد بیت‌کوین هایی که به واسطه ماینرها در شبکه آزاد می‌شوند هم کاهش می‌یابد. در حال حاضر بیش از ۱۸/۴ میلیون از ۲۱ میلیون واحد بیت‌کوین در شبکه استخراج شده است.
چه عواملی قیمت آن را تعیین می‌کنند؟
همانطور که گفته شد، قیمت بیت‌کوین در حالت کلی توسط نیروهای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. اما به صورت جزئی‌تر تعدادی از عوامل وجود دارند که می‌توانند بر روی آن تاثیرگذار باشند.
برای نمونه قانون‌گذاری‌ها و ممنوع اعلام کردن استخراج یا خرید و فروش بیت‌کوین در یکی از کشورهای بزرگ از نظر اقتصادی، می‌تواند بر روی قیمت آن تاثیرگذار باشد. وضعیت توسعه، تصمیمات توسعه‌دهندگان، رویدادها و اتفاقات مهم و موردانتظار نیز از جمله عوامل دیگری هستند که می‌توانند بر روی قیمت بیت‌کوین اثر بگذارند.
البته بازار ارز دیجیتال به دلیل عدم بلوغ کافی و قرار داشتن در مراحل ابتدایی خود، هنوز نوسانات زیادی دارد. از طرفی گاهی اوقات با عرضه یا تقاضاهای صورت گرفته توسط نهنگ‌ها تغییرات شدیدی را تجربه می‌کند.
نهنگ‌ها سرمایه‌گذاران بزرگی هستند که مقدار بسیار زیادی بیت‌کوین دارند. فعالیت آن‌ها در بازار موجب تکان خوردن شدید قیمت‌ها می‌شود. درست مانند حرکت وال‌ها در اقیانوس که در اطراف خود تلاطم زیادی به وجود می‌آورند.
دلایل افزایش قیمت چیست؟
تعدادی از عوامل موثر که از آن‌ها یاد کردیم، تاثیر مثبتی بر روی قیمت بیت‌کوین می‌توانند داشته باشند. برای نمونه ارائه محصولات مالی بیشتر نظیر قراردادهای آتی و ETFها، توجه سرمایه‌گذاران مختلف و بزرگ را می‌تواند به سمت آن جلب کند.
بحران‌های مالی
قانون‌گذاری‌های مثبت در این حوزه نیز می‌تواند به نفع قیمت بیت‌کوین تمام شود. از سوی دیگر این ارز دیجیتال زاده‌ی بحران مالی سال ۲۰۰۸ است. به همین خاطر هر شرایطی که به بی‌ثباتی اقتصادی در سطح جهانی منجر شود، می‌تواند توجهات را به سمت این ارز دیجیتال به عنوان ابزاری که توانایی ذخیره ارزش دارد جلب کند. بی‌ثباتی‌های اقتصادی می‌توانند نشأت گرفته از عوامل زیادی باشد. از جمله این عوامل: جنگ‌های داخلی، تورم‌های فزاینده و مهارنشدنی و مسائل ژئوپلیتیک می توان اشاره کرد.
عرضه و تقاضا
عواملی که باعث کاهش عرضه و افزایش تقاضا می‌شوند را نیز می‌توان به عنوان دلایل رشد قیمت دانست. میزان تولید بیت‌کوین یا آزاد شدن آن در شبکه توسط استخراج‌کنندگان، متغیری است که از دست ماینرها و افراد دیگر خارج است. که این میزان در قوانین شبکه نوشته شده است.
نرخ استخراج، در هر ده دقیقه برای یک دوره ۴ ساله، یک میزان ثابت است. با این حال، ورود سکه‌های استخراج شده به صرافی‌ها می‌تواند به عنوان عرضه‌ی تاثیرگذار شناخته شود. برای همین هم وقتی قیمت از مقدار خاصی کمتر می‌شود، هزینه‌ای که استخراج‌کنندگان در قبال به دست آوردن بیت کوین متحمل می‌شوند افزایش می‌یابد و فروش آن توسط استخراج‌کنندگان کاهش می‌یابد.
دلایل دیگری که می‌توانند سبب افزایش تقاضا و به تبع آن بالا رفتن قیمت شوند، کاربردی شدن بیت‌کوین و پذیرش هر چه بیشتر آن توسط کسب و کارها و مردم است. برای نمونه در صورتی که کسب و کارهای مطرحی مثل آمازون یا اپل آن را به عنوان روش پرداخت بپذیرند. این مسئله می‌تواند موجب رشد قیمت این ارز دیجیتال شود.
دلایل کاهش قیمت بیت‌کوین چیست؟
در مقابل عواملی که می‌توانند باعث افزایش قیمت شوند، دلایل و اتفاقات دیگری هم هستند که کاهش قیمت بیت‌کوین را رقم می‌زنند. اعلام ممنوعیت‌های استخراج و خرید و فروش به همراه خبر رد شدن محصولات مالی مثل ETFها، از مهمترین عواملی هستند. قیمت بیت‌کوین در دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت می‌تواند تحت تاثیر آن‌ها قرار بگیرد.
از طرفی به دلیل اینکه سرمایه‌گذاران نهادی و بزرگ بخش زیادی از این ارز دیجیتال را در اختیار دارند، قیمت بیت‌کوین نیز با بازارهای سهام همبستگی پیدا کرده است. برای همین نیز زمانی که وضعیت بازارهای سهام نامشخص و نزولی باشد، قیمت بیت‌کوین نیز احتمالا در سرازیری قرار می‌گیرد.
پیش‌بینی دقیق قیمت تقریبا غیرممکن است! گول پیش‌بینی‌کنندگان را نخورید!
توسعه‌دهندگان نیز با تصمیماتشان می‌توانند بر روی روند توسعه شبکه تاثیرگذار باشند. اگر تصمیمات گروهی توسعه‌دهندگان با گروهی دیگر مغایرت داشته باشد، این اتفاق منجر به جدایش آن‌ها می‌شود که اصطلاحا فورک گفته می‌شود. فورک‌ها یا جدایش‌ها معمولا در بلندمدت تاثیرات بدی بر روی قیمت یک ارز دیجیتال می‌گذارند.
اما شاید مهمترین عامل کاهش قیمت، ترس معامله‌گران و سرمایه‌گذارانش باشد که دلیل آن هم به جو روانی بازار برمی‌گردد. حرکت نهنگ‌ها و کاهش عمدی قیمت توسط آن‌ها از دلایل دیگری است که با هدف خارج کردن معامله‌گران کوچک از بازار انجام می‌شود.
در این آموزش بیت کوین سعی کردیم تا درباره این ارز محبوب به صورت جامع صحبت کنیم. درباره بیت‌کوین چیست سوالی دارید؟ زیر همین پست کامنت کنید تا درباره بیت‌کوین چیست در اولین فرصت به آن جواب می‌دهیم.