لیبرا چیست
لیبرا همان ارز دیجیتالی فیس بوک است که با هدف مشترک ارزهای دیجیتال به دنیای کریپتوکارنسی وارد شده است برای ادامه با مجله ارز دیجیتال همراه شوید .
یبرا یک رمزارز با پشتوانه دارایی است که توسط شبکهای غیرمتمرکز مدیریت و کنترل می‌شود و طبق برنامه زمانبندی قرار است در نیمه اول سال ۲۰۲۰ عملیاتی شود. اما این جمله به تنهایی گویای همه واقعیت لیبرا نیست و توضیحات بیشتری در خصوص دو عبارت «پشتوانه دارایی» و «شبکه غیرمتمرکز» ضروری است.
پشتوانه دارایی: هر لیبرا به عنوان واحد پول این شبکه، دارای پشتوانه سبدی از چند ارز معتبر جهانی و اوراق بهادار کوتاه مدت دولتهای معتبر است. همینجا باید به این نکته توجه کنیم که تمام پشتوانه لیبرا، داراییهای رایج سنتیای است که تماما تحت کنترل و مدیریت بانکهای مرکزی (دولتها به معنی عام) قرار دارند.
شبکه غیرمتمرکز: لیبرا توسط شبکهای غیرمتمرکز از شرکتها (نودها) اداره می‌شود. اما در ابتدا همه نمیتوانند جزو این شبکه باشند و برای عضویت در این شبکه علاوه بر سرمایهگذاری ده میلیون دلاری، تایید انجمن لیبرا متشکل از سرمایهگذاران اولیه ضروری است. در واقع برای تایید لازم است متقاضیان شاخصها و ویژگیهای حداقلیای داشته باشند.
برای مثال نهادهایی که در حوزه کسب و کار، درخواست عضویت در انجمن لیبرا را دارند باید حداقل دو ویژگی از موارد زیر را داشته باشند:
ارزش بازاری به میزان بیش از یک میلیارد دلار یا موجود مشتری به میزان بیش از ۵۰۰ میلیون دلار.
بیش از ۲۰ میلیون مشتری در سال در مقیاس بین المللی.
بودن در لیست صد برند برتر در صنعت خود بر اساس ارزیابی موسسات رتبهبندی معتبر.
قهرمان دنیای رمزارزها یا گرگی در لباس میش!
لیبرا یک رمزارز با پشتوانه دارایی است که توسط شبکهای غیرمتمرکز مدیریت و کنترل می‌شود و طبق برنامه زمانبندی قرار است در نیمه اول سال ۲۰۲۰ عملیاتی شود. اما این جمله به تنهایی گویای همه واقعیت لیبرا نیست و توضیحات بیشتری در خصوص دو عبارت «پشتوانه دارایی» و «شبکه غیرمتمرکز» ضروری است.
پشتوانه دارایی: هر لیبرا به عنوان واحد پول این شبکه، دارای پشتوانه سبدی از چند ارز معتبر جهانی و اوراق بهادار کوتاه مدت دولتهای معتبر است. همینجا باید به این نکته توجه کنیم که تمام پشتوانه لیبرا، داراییهای رایج سنتیای است که تماما تحت کنترل و مدیریت بانکهای مرکزی (دولتها به معنی عام) قرار دارند.
شبکه غیرمتمرکز: لیبرا توسط شبکهای غیرمتمرکز از شرکتها (نودها) اداره می‌شود. اما در ابتدا همه نمیتوانند جزو این شبکه باشند و برای عضویت در این شبکه علاوه بر سرمایهگذاری ده میلیون دلاری، تایید انجمن لیبرا متشکل از سرمایهگذاران اولیه ضروری است. در واقع برای تایید لازم است متقاضیان شاخصها و ویژگیهای حداقلیای داشته باشند.
برای مثال نهادهایی که در حوزه کسب و کار، درخواست عضویت در انجمن لیبرا را دارند باید حداقل دو ویژگی از موارد زیر را داشته باشند:
ارزش بازاری به میزان بیش از یک میلیارد دلار یا موجود مشتری به میزان بیش از ۵۰۰ میلیون دلار.
بیش از ۲۰ میلیون مشتری در سال در مقیاس بین المللی.
بودن در لیست صد برند برتر در صنعت خود بر اساس ارزیابی موسسات رتبهبندی معتبر.
بلاکچین لیبرا، برای جلب اعتماد عمومی متن باز است و امکان مشارکت جمعی، برای توسعه خود بلاکچین و اپلیکیشنها مرتبط با آن وجود دارد.
بنابراین با توجه به نکات فوق، بلاکچین لیبرا را میتوان یک «بلاکچین عمومی مجوزدار» دانست، بر خلاف بلاکچین بیتکوین، که یک «بلاکچین عمومی بدون مجوز» است. یعنی هر شخصی بدون هیچ مجوزی میتواند به شبکه بیتکوین وصل و در مدیریت آن مشارکت کند اما این امکان «حداقل در سالهای ابتدایی» برای شبکه لیبرا وجود ندارد. گرچه در بلندمدت هدف این است که بلاکچین لیبرا به سمت یک بلاکچین عمومی بدون مجوز بر اساس الگوریتم اجماع اثبات سهام حرکت کند.
بنابراین به طور خلاصه و بر اساس ادعای شفافنامه لیبرا، این رمزارز دارای سه ویژگی کلیدی است:
اول، بر بستر یک بلاکچین قابل اعتماد، مقیاسپذیر و امن بنا نهاده شده است.
دوم، پشتوانهای از داراییها برای آن وجود دارد، یعنی هر لیبرا یک ارزش ذاتی دارد.
سوم، تحت کنترل انجمن مستقل! لیبرا اداره می‌شود.
بلاکچین لیبرا، برای جلب اعتماد عمومی متن باز است و امکان مشارکت جمعی، برای توسعه خود بلاکچین و اپلیکیشنها مرتبط با آن وجود دارد. در شفافنامه لیبرا عنوان شده است که این رمزارز بر خلاف اغلب رمزارزها دارای پشتوانه دارایی واقعی! است. اما آیا واقعا اینگونه است. برای توضیح بد نیست کمی در خصوص این پشتوانه بحث کنیم.
«ذخیره لیبرا» ؛ نهاد مدیریت دارایی لیبرا چیست؟
همانطور که پیشتر گفته شد، پشتوانه لیبرا سبدی از اسکناسهای رایج و اوراق قرضه کوتاه مدت دولتی دولتهای معتبر جهانی است. بنابراین این ادعا که لیبرا دارای ارزش ذاتی است محل تردید است. چرا که اساسا هیچ اسکناس دولتیای پس از قطع رابطه دلار و طلا توسط نیکسون، رئیس جمهوری وقت آمریکا، در سال ۱۹۷۱ دارای ارزش ذاتی نیست و لیبرا هم صرفا دارای ارزش اعتباری است.
به هر حال پشتوانههای لیبرا، که در ابتدا منابع سرمایهگذاری شرکتهای پایهگذار آن است توسط نهادی به نام «ذخیره لیبرا» نگهداری و مدیریت میشوند. وظیفه این نهاد مدیریت منابع و کسب سود از این منابع است. متناسب با تزریق نقدینگی به اقتصاد جهانی، رقم اسمی ذخیره لیبرا نیز افزایش و بر اساس آن لیبرای جدید منتشر می‌شود. در مقابل هر زمان به هر دلیلی منابعی از این سبد خارج شود، متناسب با آن لیبرا از گردش خارج خواهد شد.
بنابراین میزان عرضه لیبرا محدودیت ندارد و متناسب با بزرگ و کوچکی اکوسیستم لیبرا تغییر خواهد کرد. برای تبادل لیبرا با ارزهای دولتی نیز اکسچنجهایی وجود خواهد داشت. با توجه به متنوع بودن این سبد، ریسک نوسانات این ارز نسبت به ارزهای دولتی کمتر است. در واقع یکی از ارزشهای پیشنهادی لیبرا نیز همین است. ذکر این نکته ضروری است که با توجه به پشتوانه لیبرا، ارزش لیبرا به سبدی از داراییها متصل است و بنابراین قیمت آن در مقابل ارزهای مختلف نوسان خواهد داشت. با این حال سیاست کلی، تلاش برای کاهش نوسانات ذخایر لیبرا است.
چارچوب فعالیت این نهاد توسط یک برنامه سیاستی که توسط اعضای انجمن تصویب شده است تعیین شده و این چارچوب تنها توسط انجمن قابل تغییر است. سیاست کلی «ذخیره لیبرا» این است که منابع خود را در داراییهای کم ریسک با نقدشوندگی بالا سرمایهگذاری کند. منابع هم از لحاظ نوع و هم از لحاظ مکان جغرافیایی نگهداری، متنوع و توزیع شده هستند. به ادعای شفافنامه لیبرا، شفافیت، ایجاد امکان حسابرسی و امنیت از ویژگیهای نگهداری داراییهای لیبرا است. با توجه به وجود اوراق قرضه دولتی در سبد دارایی، به ذخایر لیبرا سود تعلق میگیرد. سوال بعدی این است که این سود متعلق به چه کسانی است؟
بر اساس شفافنامه سود داراییهای لیبرا برای پوشش هزینههای توسعه و نگهداری سیستم، تحقیق و توسعه، پایین نگه داشتن هزینه تراکنش و اگر منابعی باقی ماند توزیع سود به سرمایهگذاران اولیه که منابع لازم برای ایجاد این سیستم را ایجاد کردهاند صرف خواهد شد. به هر حال چیزی که قطعی است این است که هیچ سودی به کاربران پرداخت نمیشود.
بلاکچین لیبرا
بلاک چین لیبرا چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که بر بستر یک بلاکچین اختصاصی با قابلیت نوشتن قراردادهای هوشمند ساخته شده است. سه ویژگی کلیدی این بلاکچین به شرح زیر است:
۱- طراحی و استفاده از یک زبان برنامه نویسی جدید به نام Move برای نوشتن قراردادهای هوشمند در بستر لیبرا.
۲- استفاده از رویکرد اجماع تحمل خطای بیزانس
با توجه به اینکه در لیبرا استخراج وجود ندارد، نودها تنها تراکنشها را پردازش و صحتسنجی میکنند. پروتکل اجماع BFT این اطمینان را ایجاد میکند که حتی در صورت رفتار نامطلوب یک سوم نودها باز هم کل پلتفرم درست عمل کند. یکی از مهمترین ویژگیهای این سیستم اجماع، سرعت بالای پردازش و مصرف پایین انرژی برای دستیابی به اجماع در مقایسه با روش کم سرعت و پر مصرف «اثبات کار» است که در بیتکوین مورد استفاده قرار میگیرد. هرچند در بلندمدت لیبرا قصد دارد سیستم اجماع خود را به «اثبات سهام» تغییر و بلاکچین را از حالت مجوزدار به بدونمجوز تبدیل کند.
۳- استفاده از ساختار داده بلاکچینی
ساختار ذخیر دادهها در لیبرا به صورت بلاک خواهد بود و سیستم کنترل حسابها شبیه به اتریوم و بر اساس موجودی حساب است. بلاکچین لیبرا برای عموم قابل مشاهده است و این مسئله امکان تحلیل و بررسی مواردی نظیر تخلف و کلاهبرداری در سیستم را برای مجموعههای جانبی فراهم میکند.
چه کسی لیبرا را مدیریت میکند؟
پلتفرم لیبرا به صورت اشتراکی توسط اعضای انجمن لیبرا مدیریت می‌شود. این انجمن به عنوان انجمنی مستقل و غیرانتفاعی، وظیفه راهبری و حکمرانی پلتفرم را بر عهده دارد. دفتر مرکزی انجمن در ژنو سوئیس مستقر خواهد بود. اعضای انجمن در نقاط مختلف جغرافیایی توزیع شدهاند و دارای کسب و کارهای متنوعی در حوزهها پرداخت، تکنولوژی و فروشگاه، ارتباطات مخابراتی، بلاکچین، سرمایهگذاری خطرپذیر، موسسات غیرانتفاعی، سازمانهای چندملیتی و موسسات علمی و تحقیقاتی هستند. هدفگذاری اولیه برای سال ۲۰۲۰ این است که تعداد این موسسات به حدود ۱۰۰ موسسه برسد. به نمایندگی از این مجمع، شورایی به نام شورای انجمن لیبرا وظیفه مدیریت انجمن و سیاستگذاری در لیبرا را بر عهده دارد. به طور کلی پس از راهاندازی لیبرا، تمام اعضا تعهدات، امتیازات و التزامات مالی یکسانی دارند.
در این شورا سیاستهای کلیدی و تصمیمات فنی، به دو سوم رای اعضا برای تصویب نیاز دارد. در این بین، در بدو امر فیسبوک به عنوان محور اصلی توسعه لیبرا، شرکتی به نام کالیبرا ایجاد کرده است که به نمایندگی از شبکه لیبرا اقدامات فنی و غیرفنی توسعه لیبرا را انجام خواهد داد. در سالهای بعد، تیم مدیریتی لیبرا توسط اعضا انتخاب خواهد شد.
نحوه تصمیم گیری یکی از مهمترین سازوکارهای حاکمیتی لیبرا است. اگرچه شورای انجمن لیبرا بخش زیادی از اختیارات خود را به تیم مدیریتی واگذار کرده است اما همیشه امکان سلب اختیار و اعمال تغییرات و نظرات خود را دارد. فارغ از اینکه اعضا جزو سرمایهگذاران اولیه باشند که توکن خریداری کردهاند یا بعد از راهاندازی لیبرا خریداری و سپرده کردهاند، حق رای دارند. اگرچه وزن رای اعضا بسته به میزان سرمایهگذاری آن عضو در لیبرا است اما یک عضو انجمن میتواند حداکثر یک حق رای یا یک درصد از وزن رای شورا را داشته باشد (هر کدام که بزرگتر بود)، این سازوکار برای جلوگیری از تمرکز قدرت طراحی شده است. با این حال این سقف ربطی به میزان سود سرمایهگذاری اعضا ندارد و میزان سود دقیقا مطابق با نسبت سرمایهگذاری اعضا توزیع خواهد شد.
منابع تامین مالی لیبرا
منابع مالی لیبرا از دو طریق تامین خواهد شد، سرمایهگذاران (اعضای انجمن) و کاربران. انجمن به سرمایهگذاران بابت تامین منابع، توکن لیبرا واگذار میکند تا برای ترویج و توسعه کاربرد پذیری لیبرا، در شبکههای خود از آن استفاده کنند. همین مسئله یکی از دلایل کلیدی تعیین معیارهای سختگیرانه و سطح بالا برای عضویت در انجمن لیبرا است که عملا اعضا را محدود به شرکتهای بزرگی میکند که بازار مناسبی برای بازاریابی و توسعه لیبرا داشته باشند. از طرف دیگر کاربران نیز با پرداخت پول رایج میتوانند لیبرا تهیه کنند. بنابراین تعداد لیبراها با افزایش تعداد کاربران به مرور بیشتر خواهد شد. منابع دریافتی نیز تبدیل به داراییهای سبد موجود در ذخیره لیبرا می‌شود.
چه کسانی میتوانند عضو انجمن لیبرا شوند؟
بر اساس شفافنامه منتشر شده، اعضای اولیه شورا که بنیانگذاران لیبرا هستند به عنوان نودهای اولیه فعالیت خواهند کرد. برای اینکه نهادی در ابتدای کار عضو شورا شود باید حداقل ده میلیون دلار از طریق خرید توکن لیبرا در پروژه سرمایهگذاری کند. توکن لیبرا در زمان راهندازی شبکه به لیبرای با پشتوانه تبدیل خواهد شد. هر ده میلیون دلار سرمایهگذاری یک حق رای خواهد داشت ولی این حق رای دارای سقف است. همچنین سرمایهگذاران الزاما برای داشتن حق رای باید به عنوان نود تایید کننده تراکنشها نیز فعالیت کنند.
به مرور با ورود اعضای جدید، یعنی کسانی که حداقل حجم سرمایهگذاری را انجام داده و به عنوان نود تایید کننده فعالیت میکنند، شبکه با طی کردن مراحل مشخص توسعه فنی و غیرفنی، از یک پلتفرم عمومی مجوزدار به یک پلتفرم عمومی بدون مجوز تبدیل خواهد شد. بنابراین پروتکل لیبرا برای چند سال اول دارای محدودیت در تعداد نودهای تاییدکننده و اعضای شورا است. هدفگذاری اولیه این است که در سال پنجم حداقل ۲۰ درصد از قدرت رای دهی در شورا به نودهای جدیدی تخصیص پیدا کند که از طریق خرید و سپردهگذاری لیبرا در انجمن عضو شدهاند و جزو سرمایهگذاران اولیه نبودهاند.
حریم خصوصی و مقررات گذاری لیبرا چیست؟
در شفافنامه لیبرا، صریحا قید شده است که بنیانگذاران لیبرا تنها راه ایجاد یک سیستم پایدار، امن و قابل اعتماد را همکاری و تعامل تمام بازیگران مالی و غیرمالی در چارچوب قوانین ضدپولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم میدانند و بدیهی است این مسئله بدون ارتباط تنگاتنگ با نهادهای حاکمیتی و دولتی میسر نخواهد بود.
در واقع تمامی افراد برای استفاده از این سرویس باید مراحل احراز هویت (KYC) را طی کنند. این مسئله یکی از نقدهای جدی طرفداران حفظ حریم خصوصی و اکوسیستم ضددولتی رمزارزها است که لیبرا را رمزارزی حاکمیتی میدانند که همواره امکان نقض حریم خصوصی کاربران خود را در سطح بالایی دارد. به طوری که چانگپنگ ژاو، بنیانگذار و مدیرعامل اکسچنچ معروف بایننس در توئیتی در نقد لیبرا نوشته است:
«لیبرا نیازی به KYC ندارد، آنها اطلاعات بیش از دو میلیارد نفر را دارند، نه فقط نامشان را، شماره شناسایی، آدرس، تلفن، دوستان و آشنایان، محل زندگی، حتی موقعیت جغرافیایی لحظهای کاربران خود را! آنها شما را بهتر از خود شما میشناسند و حالا میخواهند به کیف پول شما هم دسترسی داشته باشند!»
گرچه با توجه به اخبار منتشر شده در خصوص مذاکرات بایننس برای لیست کردن لیبرا در این اکسچنج و حتی حضور بایننس به عنوان یکی از اعضای انجمن لیبرا و فعالیت به عنوان یک نود! تردیدهای جدیای در صداقت آقای ژاو وجود دارد، اصل توئیت قابل تامل است.
از دیگر افراد تاثیرگذار در جامعه بلاکچینی که به شدت از لیبرا انتقاد کرده است ژوزف لوبینت همبنیانگذار پلتفرم معروف اتریوم است. لوبین در اظهار نظری گفته است:
«لیبرا گرگی متمرکز در لباس گوسفندی غیرمتمرکز است… در حالی که به اذعان شفافنامه لیبرا، هر روز اعتماد مردم به سیستمهای غیرمتمرکز بیشتر می‌شود، لیبرا افراد را از مسیری دیگر باز هم به سمت ارزهای متمرکز و دولتهایی هدایت میکند که قرار بود ارزهای غیرمتمرکز جایگزین آنها شوند».
بنابراین اعتماد به لیبرا فرقی با اعتماد به دلار و یورو و یوان و بانکهای مرکزی منتشر کننده این ارزها ندارد و این بنیادیترین ایرادی است که به لیبرا وارد است.
با این حال بسیاری معتقدند ورود فیسبوک و مشارکت گسترده بسیاری از شرکتهای بزرگ در این پروژه، با توجه به جامعه کاربران چند میلیاردیشان، فرصت بینظیری برای آشنایی مردم با مفاهیم مرتبط با دنیای بلاکچین و رمزارزها و اعتماد به سیستمهای غیرمتمرکز فراهم خواهد کرد و از این زاویه این مسئله به نفع جامعه جهانی رمزارزها است. به علاوه به نظر میرسد توان فنی بالای تیم لیبرا، نهایتا محصولی تراز اول از لحاظ فنی و کاربردی به مخاطبان هدف خود ارائه دهد و شاید نوآوریهای این محصول بتواند حتی به دیگر محصولات بلاکچینی غیرمتمرکز و توسعه دانش این حوزه کمک کند. در واقع جامعه بلاکچینی جهانی خصوصا اکسچنجها و شرکتهای ارائه دهنده خدمات بلاکچینی بزرگترین منفعت را از لیبرا خواهند برد.
در مجموع میتوان گفت علیرغم نقدهای فلسفی و بنیادینی که به لیبرا وارد است، از لحاظ کسب و کاری احتمال موفقیت این پروژه بسیار بالا است و مدل کسب و کاری این رمزارز شانس بسیار زیادی برای فراگیری در سطح جهانی دارد. هرچند نمیتوان لیبرا را رقیبی جدی برای بیتکوین و رمزارزهای غیرمتمرکز مشابه دانست، اما رقابت این رمزارز با ارزهایی نظیر ریپل، سرویسهای تسویه حساب و جابهجایی بینالمللی پول، پلتفرمهای با قابلیت قراردادهای هوشمند نظیر اتریوم و رمزارزهای باثبات بسیار جدی است.
در پایان مطلب «لیبرا چیست؟» باید تاکید کرد به دلیل الزامی بودن احراز هویت افراد و تبعیت این رمزارز از قوانین ایالات متحده، امکان استفاده از این رمزارز در صورت عدم رفع تحریمهای آمریکا برای کاربران ایرانی وجود ندارد.